فرانسیس فوکویاما در سال ۱۹۵۲ در شیکاگو متولد شده و امروز در کالیفورنیا زندگی می‏کند. پدر او یک آمریکایی-ژاپنی و مادرش ژاپنی است و پدربزرگ او در سال ۱۹۰۵ و در جریان جنگ روسیه و ژاپن، به آمریکا مهاجرت کرده بود. او هیچ موقع زبان مادری خود را یاد نگرفت و همواره خود را آمریکایی دانسته است. او در همین راستا عنوان کرده است که زمانی که من بزرگ می‏شدم، تعلق به قومیت دیگری داشتن، مد روز نبود. فوکویاما در رشته فلسفه سیاسی تحصیل کرده و از شاگردان آلان بلوم بود. فرانسیس در سال ۲۰۰۳ دست از پشتیبانی خود از جنگ عراق برداشت چیزی که امروز از آن با عنوان یک خطا و نابود ساختن حوزه یورو یاد کرده است. «این سیاست‏ها به وسیله نخبگان هدایت می‏شد که در نهایت مشخص شد بسیار فاجعه‌بار است و این یکی از دلایلی است که مردم عادی را دچار ناراحتی کرده.

«پایان تاریخ» به نوعی سرزنش مارکسیست‏ها بود که کمونیسم را آخرین مرحله ایدئولوژی بشر می‏دانستند. من از او پرسیدم که احیای سوسیالیست‏های چپ‏گرا را در آمریکا و بریتانیا چگونه می‏بیند؟ «بستگی به آن دارد که چه تعریفی از سوسیالیسم را بپذیریم، اگر تعریف آن مالکیت بر ابزار تولید باشد، به استثنای بخش‏ هایی که به طور مشخص خواستار حضور دولت است مانند بخش عمومی، فکر نمی‏کنم که کارا باشد. اگر منظور شما برنامه ‏های بازتوزیعی است که تلاش دارد تا شکاف عمیق میان هر دو حوزه ثروت و درآمد را کاهش داده و توازن ایجاد کند، بله می‏پذیرم و نه‌تنها فکر می‏کنم که بازمی‏گردد بلکه واجب است تا بازگردد.

دوره متمادی استقلال بازار که در زمان ریگان و تاچر آغاز شد، از جوانب مختلف آثار فاجعه‌باری داشته است.» برابری اجتماعی منجر به تضعیف اتحادیه‏های کارگری و قدرت چانه‏زنی کارگران عادی خواهد شد، ظهور طبقه الیگارشی تقریبا در همه جا باعث خواهد شد تا قدرت سیاسی زیاد و ناخوشایندی را اعمال کنند. در بحث مسائل مالی اگر یک چیز را از بحران‏های مالی آموخته باشیم این است که باید این بخش را نظام‏مند و قانونمند کنیم وگرنه باعث خواهد شد تا همگان هزینه آن را بدهند. این ایدئولوژی بسیار ریشه‏دار در حوزه یورویی است. ریاضت اقتصادی‏ای را که آلمان به حوزه جنوبی اتحادیه اروپا تحمیل کرده است فجیع و مصیبت‏بار است.

فوکویاما به تعجب من این‏گونه افزود: «در این مقطع، به نظر من موارد مشخصی را که کارل مارکس عنوان کرده بود درست است. او در رابطه با بحران مازاد تولید سخن گفته بود... اینکه کارگران فقیر خواهند شد و بدین ترتیب تقاضای ناکافی به وجود خواهد آمد». فوکویاما در ادامه مطرح کرد که تنها سیستمی که رقیب لیبرال دموکراسی است نه سوسیالیسم بلکه مدل کاپیتالیسم دولتی چینی است. «چینی‏ها به وضوح مطرح کرده‏اند که آنان دارای برتری هستند چراکه توانسته‏اند   رشد اقتصادی و ثبات را برای مدتی طولانی تضمین کنند درحالی که این اتفاق برای دموکراسی رخ نداده است... اگر در طول ۳۰ سال آینده نیز این کشور سرپا بماند، اقتصادشان از آمریکا بزرگتر شود و مردم چین ثروتمندتر بشوند، من خواهم گفت که ادعای آنها درست است». اما او یک نکته را برای احتیاط مطرح کرد: «آزمون جدی برای یک رژیم، این است که چگونه از بحران‏های اقتصادی گذر می‏کند».

فوکویاما از پتانسیل جنگ میان آمریکا و چین نیز سخن گفت، چیزی که گراهام آلیسون از آن با عنوان «تله توسیدید» یاد کرده و نظر به جنگ میان یک قدرت مستقر و قدرت در حال ظهور دارد. «من تصور می‏کنم که مردم باید خیلی احمق باشند که آن را غیرمحتمل بدانند و من در رابطه با سناریوهای متعددی که این جنگ را آغاز خواهد کرد فکر کرده‏ام. این جنگ به وسیله حمله عامدانه یک طرف به طرف دیگر،‏ مثل حمله آلمان به لهستان در سال ۱۹۳۹، آغاز نخواهد شد بلکه محتمل است که از درگیری‏های محلی مانند درگیری بر سر تایوان، کره شمالی و یا منازعه احتمالی در دریای جنوبی چین آغاز شده و گسترش یابد». من در روزی به دیدار فوکویاما رفتم که بریتانیا بار دیگر برای توافق با اتحادیه اروپا بر سر برگزیت شکست خورد.

«برگزاری رفراندوم در یک کشور با سیستم پارلمانی، اشتباهی بزرگ است. دلایلی خوبی برای داشتن یک حکومت نمایندگی وجود دارد و اگر دیوید کامرون به آن پایبند می‏ماند، این مشکلات امروز به وجود نمی‏آمد».  برای تمام این مسائل و مشکلات، فوکویاما به لیبرال‏ها هشدار می‏دهد که بیش از حد بر درست بودن لیبرال‌دموکراسی تاکید نکرده و تصور نکنند که دموکراسی غیرلیبرال نیز وجه جدید پایان تاریخ است. «من معتقد هستم که مردم باید قدری آرام‏تر شوند».
*دبیر سیاسی «نیواستیس من»