آیا این جمله را شنیده‌اید که انسان موجودی اجتماعی است؟ به نظر شما انسان خودش تصمیم گرفته اجتماعی باشد یا به طور ذاتی و فطری اجتماعی است؟ آیا اجتماعی زندگی کردن را ما از زنبورها یاد گرفته‌ایم یا زنبورها از ما؟
غیر از انسان برخی موجودات دیگر به صورت گروهی زندگی می‌کنند. یکی از موجوداتی که در جهان خلقت به صورت گروهی زندگی می‌کند، زنبور عسل است. در اجتماع زنبورها همیشه یک نفر به عنوان فرمانده و رهبر وجود دارد که بقا و ادامه‌ی حیات آن اجتماع در گرو ادامه‌ی حیات آن رهبر است و بدون وجود او اجتماع زنبورها بلافاصله از هم پاشیده می‌شود. لذا بقیه‌ی افراد مجموعه تمام تلاش خود را برای حفظ و نگهداری او بکار می‌بندند. این رهبر ملکه‌ی زنبورهاست. جالب است که زنبورها بهترین و ایمن‌ترین جای کندو را برای ملکه آماده و مهیا می‌کنند. بهترین و مقوی‌ترین غذای زنبورها یک غذای اسرارآمیز است که بقیه زنبورها فقط سه روز اول عمرشان اجازه دارند از آن بخورند، ولی ملکه سرتاسر زندگی‌اش از آن غذای خاص تغذیه می‌نماید. اگر خطری اجتماع زنبورها را تهدید کند، مثلاً اگر در کندو دود براه بیفتد، اول از همه جان ملکه را نجات می‌دهند، حتی اگر خودشان کشته شوند. اگر روزی به هر دلیلی ملکه از کندو خارج شود، همه‌ی زنبورها کندو را با همه‌ی زحمتی که برای آن کشیده‌اند، ترک کرده و همراه ملکه به جای جدید می‌روند. اگر هم کندو آسیب ببیند، تا وقتی ملکه حضور دارد، زنبورها هیچ جای دیگری (حتی جاهای بهتر از کندوی آسیب‌دیده‌ی خود) نمی‌روند.
خب... این همه فداکاری و نگهداری برای ملکه!! مگر ملکه چه کار می‌کند؟
تولید نسل و بقای زنبورها با ملکه است. اگر ملکه نباشد هیچ زنبوری ایجاد نمی‌شود. در یک اجتماع زنبور عسل به طور متوسط حدود 50،000 زنبور ماده و 2،500 زنبور نر و فقط یک ملکه وجود دارد. کارهای داخل و خارج کندو بین زنبورها تقسیم می‌شود. ملکه به علت تغذیه اختصاصی در دوران «لاروی»، هم از نظر ظاهری و هم از نظر دستگاه‌های داخلی بدن با بقیه‌ی زنبورها فرق دارد. مثلاً ملکه قد بلندتر و جثّه‌ی قوی‌تری دارد. برعکس، زنبورهای کارگر سبد گرده و غدّه‌های مومی دارند که ملکه هیچ‌کدام را ندارد. تفاوت دیگر این است که ملکه به طور متوسط در هر شبانه‌روز 1400 تخم می‌گذارد. زنبورهای ماده اواخر خرداد متولد می‌شوند و حدود 6 ماه زندگی می‌کنند. زنبورهای نر به‌طور متوسط 22 روز عمر می‌کنند و ملکه به طور معمول و متوسط 3 تا 4 سال زندگی می‌کند. گزارش‌های زیادی از ملکه‌هایی با 5، 6 و حتی 20 سال هم وجود دارد.
یک زیست‌شناس فرانسوی به نام «بلوفر» در جریان مطالعات مشهورش در مورد زنبورهای عسل، به مسئله‌ی عجیب زندگی دراز و توأم با نیرومندی و جوانی ملکه‌ی زنبورها برخورد و مدت زیادی از عمر خود را درباره‌ی این مسئله تحقیق نمود و بالأخره به این نتیجه رسید که ملکه در تمام دوران زندگی‌اش از خوراکی مخصوصی که زنبورهای کارگر برایش آماده می‌کنند، تغذیه می‌نماید. در صورتی که بقیه‌ی زنبورها فقط سه روز اول زندگی از این غذای اسرارآمیز استفاده می‌کنند. بلوفر این غذای اسرارآمیز را «آپی‌سروم» نام نهاد. وی اعتقاد داشت که اگر زنبورها را بتوان متقاعد ساخت که برای ما انسان‌ها هم از این غذا تولید کنند، برای نیرومندی و جوانی و طول عمر ما بسیار مؤثر خواهد بود.
ملکه‌ی زنبور عسل 300 برابر زنبورهای عسل نر و 40 برابر زنبورهای ماده عمر می‌کند. می‌دانید که امام زمان عجل الله فرجه الشریف چند برابر سایر انسان‌ها عمر کرده‌اند؟ همان خدایی که مقدّر کرده است که ملکه‌ی زنبورها چند ده برابر سایر زنبورها عمر کند، می‌تواند عمر مبارک ولی‌اش را چندین برابر ما قرار دهد. خداوند در قرآن فرموده‌اند: «انّ الله علی کلّ شیء قدیر». (نحل، 77)
خب برگردیم به سؤال اول؛ آیا اجتماعی زندگی کردن را ما از زنبورها یاد گرفته‌ایم یا زنبورها از ما؟
این مهم نیست. مهم این است که به ما گفته‌اند از زنبورها الگو بگیریم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده‌اند: «انّ المؤمنون یتّبعوننی و الفجّار یتّبعون المال، کما یتّبع النّحل یعسوبها و هو رئیسها»؛ مؤمنین مرا پیروی می‌کنند و فجّار پیروی مال دنیا می‌کنند، همان‌گونه که زنبور ملکه‌اش را پیروی می‌کند که او رئیسش می‌باشد.
در موارد زیادی از منابع شیعه و سنّی آمده که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، امیرالمؤمنین علیه‌السلام را با این عناوین خوانده‌اند: «امیرالمؤمنین»، «قائد الغرّ المعحجّلین»، «یعسوب الدین»، «یعسوب المؤمنین»، «یعسوب المتّقین»، «یعسوب الایمان»، «یعسوب المسلمین» و ...
همه‌ی این مجموعه‌ها، اجتماع دین، اجتماع مؤمنین، اجتماع متقین، اجتماع ایمان، اجتماع مسلمین، یعسوبش وجود مقدس امیرالمؤمنین علیه‌السلام است. بر هیچ شیعه‌ای پوشیده نیست که قوام و دوام دین، مؤمنین، ایمان، متّقین، تقوا و اسلام به وجود مقدس امیرالمؤمنین علیه‌السلام وابسته است.
امام صادق علیه‌السلام به شیعیان توصیه کردند که «کونوا فی النّاس کنّحل فی الطّیر»؛ در میان مردمان همان‌گونه زندگی کنید که زنبور عسل در میان سایر پروازکنندگان زندگی می‌کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در مورد مولایمان حجت بن الحسن العسکری علیه‌السلام می‌فرمایند: «یاوی الی المهدی امته کما تاوی النحل الی یعسوبها» (منتخب الاثر ص 474، يوم الخلاص ص 362)؛ مردم به سویش می‌روند، همان‌گونه که زنبورها به سوی ملکه‌شان می‌روند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «و اوحی ربّک الی النّحل اتّخذی الی الجبل بیوتا...» (نحل، 68)؛ خداوند به زنبور عسل وحی فرمود که کوه‌ها را محل بیتوته‌ات قرار بده. امام علیه‌السلام در تفسیر این آیه فرمودند که شیعیان ما مانند زنبور عسل می‌باشند.
خداوند به زنبور عسل وحی می‌کند. پس قطعاً او از وحی خداوند چیزهای گرانبهایی می‌داند و به آن عمل می‌کند:
- زنبور به هیچ وجه لحظه‌ای بدون ملکه‌اش زندگی نمی‌کند، ولی آیا ما لحظه‌ای با اماممان زندگی کرده‌ایم؟
- زنبور عسل بهترین جا و بهترین امکانات را تقدیم ملکه می‌نماید. آیا ما برای اماممان در بهترین نقطه‌ی وجودمان یعنی قلبمان جایگاهی در نظر گرفته‌ایم. آیا بهترین امکانات خودمان را برای ایشان تدارک کرده‌ایم.
- زنبور عسل هنگام خطر ابتدا ملکه‌اش را از خطر دور می‌کند، حتی اگر خودش فدا شود. آیا ما هم برای سلامتی و دفع بلا از وجود نازنین اماممان به درگاه خدا دعا کرده‌ایم؟ صدقه داده‌ایم؟ نذر کرده‌ایم؟
- زنبور عسل اگر بخواهد برای ملکه غذا تهیه کند، فقط از گرده‌ی گل استفاده می‌نماید. آیا به آن چیزی که می‌خوریم و بلکه مهم‌تر، به آن چیزی که می‌خوانیم و گوش می‌دهیم و می‌بینیم (که غذای روح ماست) توجهی داشته‌ایم. آیا نمی‌خواهیم برای اماممان در جامعه تبلیغ کنیم؟
- زنبور عسل همیشه در کنار ملکه است. چه در کندو بماند و چه کندو را ترک کند. آیا ما هم همیشه در کنار اماممان می‌مانیم؟ آیا اگر روزی ماندن در کنار ایشان با منافع دنیایی ما سازگار نباشد، در کنار ایشان می‌مانیم؟ آیا ما آشیانه‌ی میل و خواسته‌هایمان را ترک کرده‌ایم؟ آیا به سوی خواستگاه اماممان میل کرده‌ایم؟
- زنبور عسل برای ملکه‌اش غذای اختصاصی تدارک می‌بیند اما از عسلش همه موجودات بهره‌مند می‌شوند. شما در خانواده و اجتماع چقدر از شهد شیرین محبت امام زمان علیه‌السلام را به کام اطرافیانتان چشانیده‌اید؟